Het gebruik van momentaan boeken in de praktijk
Als ik mensen met dementie bezoek - en dat doe ik meerdere keren per week - dan valt mij telkens op dat ze nieuwsgierig zijn. Wel behoeft ieder persoon daarbij speciale aandacht. Dat heeft met diverse aspecten te maken, zoals karakter, interesses en de aard van de dementie. Alsmede het stadium van dementie waarin iemand zich bevindt. Ook iemands fysieke mogelijkheden kunnen een rol spelen. In hoeverre is een lezer motorisch in staat een boek ter hand te nemen? Kortom, het is van belang de uitgangssituatie vast te stellen. Daarvoor kun je ook gebruikmaken van de leestest die je op deze website vindt.
Tegen deze achtergrond kunnen we een aantal algemeenheden vaststellen. Wil je het ‘momentaan lezen’ introduceren bij een persoon met dementie, zorg dan voor een rustige omgeving met goed licht. Je kiest een boek waarvan de inhoud past bij de persoon die je begeleidt. Bij voorkeur zit je samen aan een tafel. Nodig de beoogde persoon uit voor de activiteit. Bijvoorbeeld door te zeggen: “Herman, ik heb hier een interessant boek over paarden. Kan ik dit met je delen?” Spreek rustig en gebruik weinig woorden. Leg het boek op tafel en sla het daarna open. Wacht een moment zodat de persoon met dementie de pagina in zich kan opnemen.
“Herken je dit?”
“Wat kun je erover vertellen?”
“Zou je kunnen oplezen wat hier staat?”
Na elke vraag volgt een pauze, zodat de ander de tijd krijgt om te reageren. Observeer de lezer. De één begint vlot te praten. De ander kijkt met open mond naar de afbeelding. Weer een ander leest de tekst hardop als ware het een leesles. Wees zuinig en liefst tactisch met verbeteringen. Als iemand een nijlpaard aanziet voor een neushoorn, zeg je hooguit: “Waar zit de hoorn op zijn neus?” Mogelijk dat de ander daarna lacht om zijn vergissing en je vervolgens samen lacht. Mensen met dementie houden van humor.
Een beetje stimuleren kan helpen. Bijvoorbeeld doordat jij als begeleider na enig moment de pagina zelf omslaat. Laat het tempo van lezen zoveel mogelijk over aan de persoon met dementie. Slaat de lezer twee pagina’s tegelijk om? Dat is geen punt. Belangrijker is dat hij geïnteresseerd blijft en doorgaat met lezen.
Laat je niet ontmoedigen door iemand die een momentaan boek afwijst. Breng een andere titel onder de aandacht. Of probeer het later nog eens. Onlangs heb ik twee door mijzelf afgewezen boek-voorstellen opnieuw op tafel gelegd. En nu werken ze wel. Wellicht was ik bij de vorige introductie niet ontspannen of ik koos het verkeerde moment.
Een momentaan boek is een middel voor verbinding. Ja, het lezen stimuleert de hersenactiviteit. Maar de gesprekken die het lezen oplevert doen dat ook. Het kan helpen om van het lezen een vaste routine te maken. Bijvoorbeeld elke woensdagmiddag om 15.00 uur. Of je organiseert een leesgroep van bijvoorbeeld vier tot zes deelnemers. Je kunt gerust een beetje experimenteren. Wees flexibel, neem de tijd en bedenk dat het gaat om plezier, verbinding en betrokkenheid.
Wil jij je ervaringen met ons delen? We ontvangen ze graag. Mail ze naar rebekka@momentaanlezen.nl